Nhân kỷ niệm 30 năm thiết lập quan hệ ngoại giao Việt Nam – Hoa Kỳ và kỷ niệm 78 năm Ngày Thương binh – Liệt sĩ (27/7/1947 – 27/7/2025), Trung tâm Lưu trữ quốc gia III thuộc Cục Văn thư và Lưu trữ nhà nước phối hợp với các đơn vị liên quan tổ chức Trưng bày tài liệu “30 năm quan hệ ngoại giao Việt Nam – Hoa Kỳ” và trao trả hồ sơ chứng tích chiến tranh cho các gia đình liệt sĩ và các cựu chiến binh.
Sự kiện này không chỉ tái hiện chặng đường 30 năm hình thành và phát triển quan hệ Việt – Mỹ, mà còn gửi đi thông điệp về một tương lai hợp tác ổn định, cùng hướng tới hòa bình và thịnh vượng.
Tham dự sự kiện có Thứ trưởng Bộ Nội vụ Cao Huy, Đại sứ Hoa Kỳ Marc Knapper, Cục trưởng Cục Văn thư và Lưu trữ nhà nước Đặng Thanh Tùng, ông John Ronald Milam- Giám đốc điều hành Viện Hòa bình và Xung đột, Đại học Công nghệ Texas – Hoa Kỳ, ông Stephen Farris Maxner – Giám đốc Trung tâm Việt Nam và Lưu trữ Đại học Công nghệ Texas – Hoa Kỳ… cùng nhiều thành viên các tổ chức có liên quan của hai nước Việt Nam và Hoa Kỳ.
Thứ trưởng Bộ Nội vụ Cao Huy phát biểu khai mạc triển lãm
Phát biểu khai mạc sự kiện, Thứ trưởng Bộ Nội vụ Cao Huy khẳng định: 30 năm là một hành trình vượt qua quá khứ để cùng hướng đến tương lai. Quan hệ Việt Nam – Hoa Kỳ ngày nay không chỉ dựa trên lợi ích chiến lược, mà còn trên sự tôn trọng lẫn nhau, trách nhiệm với hòa bình và phát triển bền vững. Chúng ta không chỉ cùng nhau nhìn lại chặng đường 30 năm quan hệ ngoại giao Việt Nam – Hoa Kỳ, mà còn chứng kiến một khoảnh khắc lịch sử đầy xúc động và nhân văn. Từ việc thiết lập quan hệ ngoại giao vào năm 1995, hai nước đã cùng nhau đi qua những cột mốc lịch sử quan trọng: Ký kết Hiệp định Thương mại song phương năm 2000, xác lập quan hệ Đối tác toàn diện năm 2013 và nâng cấp quan hệ lên Đối tác chiến lược toàn diện vì hòa bình, hợp tác và phát triển bền vững vào tháng 9/2023.
Thứ trưởng Cao Huy tin tưởng rằng, từ nền tảng lịch sử và sự hiểu biết lẫn nhau, quan hệ Việt Nam – Hoa Kỳ sẽ tiếp tục phát triển mạnh mẽ hơn nữa, mang lại lợi ích thiết thực cho Nhân dân hai nước, đóng góp tích cực vào hòa bình, ổn định và phát triển bền vững của khu vực và thế giới.
Ông Marc Knapper – Đại sứ Mỹ tại Việt Nam phát biểu tại khai mạc sự kiện.
Phát biểu tại khai mạc sự kiện, ông Marc Knapper – Đại sứ Mỹ tại Việt Nam khẳng định việc tổ chức triển lãm và trao trả hồ sơ, kỷ vật chiến tranh chứa đựng những câu chuyện sâu sắc về sự kết nối giữa con người, sự chia sẻ và hòa giải. Những bức ảnh, hiện vật, tài liệu được trưng bày không chỉ là những lát cắt lịch sử, mà còn là minh chứng sống động cho chặng đường mà chúng ta đã đi qua, từ chiến tranh đến quan hệ tin cậy và hợp tác. Đây là hoạt động hết sức nhân văn đồng thời thể hiện tinh thần trách nhiệm và thiện chí trong quan hệ Việt – Mỹ nhằm khắc phục hậu quả chiến tranh, góp phần củng cố lòng tin, tăng cường sự hiểu biết và gắn kết giữa nhân dân hai nước.
Các đại biểu và khách tham quan trưng bày “30 năm quan hệ ngoại giao Việt Nam – Hoa Kỳ”
Trưng bày “30 năm quan hệ ngoại giao Việt Nam – Hoa Kỳ” khai thác nguồn tư liệu phong phú từ Trung tâm Lưu trữ quốc gia III, Bộ Ngoại giao Việt Nam, Thông tấn xã Việt Nam, Đại sứ quán Hoa Kỳ tại Việt Nam, Đại học Công nghệ Texas – Hoa Kỳ, các nhân chứng lịch sử phản ánh những dấu mốc quan trọng, nỗ lực hợp tác trên các lĩnh vực chính trị, kinh tế, văn hóa, khoa học, giáo dục, y tế, quốc phòng… Đặc biệt, trưng bày giới thiệu nhiều tài liệu lần đầu tiên được công bố, tiêu biểu như: Tuyên bố của Tổng thống William Jefferson Clinton về việc thiết lập quan hệ bình thường với Việt Nam, công bố tại Nhà Trắng ngày 11/7/1995; Tuyên bố của Thủ tướng Võ Văn Kiệt ngày 12/7/1995 về quyết định bình thường hóa quan hệ của Tổng thống Bill Clinton…
Một số tài liệu lần đầu được công bố giới thiệu tới công chúng.
Ngoài ra, trưng bày còn giới thiệu một số hồ sơ, chứng tích chiến tranh lần đầu tiên được trao trả cho các cựu chiến binh, thân nhân các gia đình liệt sĩ, hiện lưu giữ tại Trung tâm Việt Nam và Lưu trữ, Đại học Công nghệ Texas, Hoa Kỳ. Nhân dịp này, Đại sứ quán Hoa Kỳ tại Việt Nam cũng gửi tặng 30 bức ảnh – tượng trưng cho số năm thiết lập quan hệ ngoại giao giữa Việt Nam và Hoa Kỳ.
Trưng bày gồm ba phần:
– Phần I: Tiến tới thiết lập quan hệ ngoại giao
– Phần II: Hợp tác và phát triển
– Phần III: Vững bước vào kỷ nguyên mới
Từ việc thiết lập quan hệ ngoại giao vào năm 1995, Việt Nam và Hoa Kỳ đã cùng nhau đi qua những cột mốc lịch sử: Ký kết Hiệp định Thương mại song phương năm 2000, xác lập quan hệ Đối tác toàn diện năm 2013 và đỉnh cao là nâng cấp quan hệ lên Đối tác chiến lược toàn diện vì hòa bình, hợp tác và phát triển bền vững vào tháng 9 năm 2023. Đây là sự phản ánh sự chín muồi và lòng tin tưởng, lợi ích lâu dài, phù hợp với nguyện vọng của nhân dân hai nước.
Nhiều thành tựu đã đạt sau 30 năm trong lĩnh vực chính trị – ngoại giao, kinh tế – thương mại, quốc phòng – an ninh, khoa học – công nghệ, giáo dục – đào tạo, y tế, văn hóa, du lịch với nhiều hoạt động có tần suất dày đặc hơn, phạm vi mở rộng hơn và nội dung thực chất hơn. Cùng với trụ cột kinh tế ngày càng phát triển, hợp tác khắc phục hậu quả chiến tranh tiếp tục là ưu tiên cao của 2 nước và đạt nhiều kết quả cụ thể, với các dự án rà phá bom mìn, xử lý ô nhiễm dioxin, hoạt động tìm kiếm quân nhân mất tích.
Trong hành trình đó, công tác lưu trữ tài liệu đóng một vai trò thầm lặng nhưng vô cùng quan trọng. Những hồ sơ, văn bản, bức thư ngoại giao, biên bản hội đàm được cẩn thận gìn giữ trong các kho lưu trữ ở cả hai quốc gia Việt Nam và Hoa Kỳ là minh chứng sắc nét cho quá trình hợp tác giữa các bên. Cơ quan lưu trữ quốc gia 2 nước thường xuyên trao đổi tài liệu, tổ chức trưng bày, xuất bản, giúp thế hệ trẻ hiểu biết hơn, hành động có trách nhiệm trong hiện tại và tương lai.
Thứ trưởng Bộ Nội vụ Cao Huy và các thành viên trong Ban Tổ chức trao trả hồ sơ chứng tích chiến tranh cho các gia đình liệt sĩ và các cựu chiến binh.
Nhân dịp này, Trung tâm Lưu trữ Quốc gia III phối hợp với Hội Việt – Mỹ, Tổ chức Trái tim Người lính, Câu lạc bộ Mãi mãi tuổi 20 trao trả hồ sơ chứng tích chiến tranh (khai thác từ kho microfilm tại Trung tâm Việt Nam – Đại học Công nghệ Texas) cho các gia đình liệt sĩ và các cựu chiến binh.
Kho microfilm tại Trung tâm Việt Nam – Đại học Công nghệ Texas có gần 3 triệu trang chụp chữ viết, hình ảnh di vật, kỷ vật của Bộ đội miền Bắc và Quân Giải phóng miền Nam trong kháng chiến trước 1975.
Đây là nguồn thông tin, dữ liệu quý giá về các liệt sĩ Việt Nam đã hy sinh hoặc mất tích trong chiến tranh. Các cơ quan của Việt Nam và Hoa Kỳ đã nỗ lực tra cứu hồ sơ tài liệu lưu trữ để tìm kiếm thông tin, kỷ vật, chứng tích chiến tranh để trao trả cho gia đình các bên. Vì vậy, hoạt động trao trả hồ sơ chứng tích chiến tranh cho các gia đình liệt sĩ là hoạt động hết sức nhân văn đồng thời thể hiện tinh thần trách nhiệm và thiện chí trong quan hệ Việt Nam – Hoa Kỳ nhằm khắc phục hậu quả chiến tranh, góp phần củng cố lòng tin, tăng cường sự hiểu biết và gắn kết giữa nhân dân hai nước.
Trung tâm Việt Nam – Đại học Công nghệ Texas trao tặng hồ sơ, dữ liệu chứng tích chiến tranh.cho Trung tâm Lưu trữ quốc gia III
Cũng tại sự kiện, Trung tâm Việt Nam – Đại học Công nghệ Texas đã trao tặng cho Trung tâm Lưu trữ quốc gia III hơn 200 bộ hồ sơ, dữ liệu chứng tích chiến tranh để quản lý và tiếp tục trao trả cho các gia đình liệt sĩ và các cựu chiến binh.
Minh Châu