Ngày này 63 năm trước, Cục Văn thư và Lưu trữ nhà nước được thành lập (04/9/1962 – 04/9/2025), một khoảng thời gian đủ dài để một ngành khẳng định được chỗ đứng vững chắc trong nền hành chính và vai trò đối với xã hội. Nhưng đó cũng là quãng thời gian mà ngành Lưu trữ Việt Nam đã phải vượt qua muôn vàn khó khăn, thử thách để có được những thành tựu quan trọng như ngày hôm nay. Cơ sở pháp lý quan trọng góp công xây dựng nền móng cho Ngành chính là Nghị định số 102-CP ngày 04/9/1962 của Hội đồng Chính phủ – một văn bản mang tính lịch sử, tầm nhìn chiến lược, khẳng định vị trí, vai trò và giá trị của công tác lưu trữ trong việc gìn giữ ký ức và di sản của dân tộc.
Nghị định số 102-CP ngày 04/9/1962 của Hội đồng Chính phủ về việc thành lập Cục Lưu trữ trực thuộc Phủ Thủ tướng. Nguồn: Trung tâm Lưu trữ quốc gia III
Trước năm 1962, công tác lưu trữ còn rời rạc, thiếu sự quản lý tập trung, dẫn đến tình trạng tài liệu bị phân tán, thất lạc. Nghị định 102-CP ra đời chính là một bước ngoặt lịch sử, lần đầu tiên đưa công tác lưu trữ vào khuôn khổ, tổ chức một cách thống nhất, chuyên nghiệp, dưới sự quản lý trực tiếp của Phủ Thủ tướng.
Nghị định này không chỉ đơn thuần là việc thành lập một cơ quan, mà còn là một tuyên ngôn mạnh mẽ về tầm quan trọng của công tác lưu trữ. Đó là sự ghi nhận của Đảng và Nhà nước đối với những giá trị quá khứ, coi tài liệu lưu trữ là tài sản vô giá, là bằng chứng không thể chối cãi của lịch sử trong suốt hành trình khai mở và phát triển của dân tộc.
Nghị định 102-CP đã chính thức thành lập Cục Lưu trữ trực thuộc Phủ Thủ tướng. Nhiệm vụ của Cục được xác định rõ ràng: quản lý, bảo vệ và phát huy giá trị toàn bộ tài liệu lưu trữ quốc gia. Các công việc cụ thể bao gồm:
– Tổ chức thống nhất, tập trung toàn bộ tài liệu của Nhà nước.
– Nghiên cứu, đề xuất các quy định, chế độ về công tác văn thư, lưu trữ.
– Quản lý trực tiếp các kho lưu trữ Trung ương, thu thập, chỉnh lý và sắp xếp hồ sơ.
– Đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ chuyên trách.
Hơn sáu thập kỷ đã trôi qua, Cục Văn thư và Lưu trữ nhà nước đã không ngừng trưởng thành và phát triển, đóng góp quan trọng vào sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Những tài liệu, văn kiện được lưu giữ cẩn thận tại các kho lưu trữ không chỉ là bằng chứng lịch sử, mà còn là nguồn tài nguyên quý giá phục vụ công tác nghiên cứu, hoạch định chính sách và phát triển kinh tế – xã hội.
Công tác lưu trữ tuy thầm lặng nhưng mang trong mình sứ mệnh cao cả: “Gìn giữ quá khứ để kiến tạo tương lai.” Nhân dịp kỷ niệm đặc biệt này, chúng ta cùng tri ân và tôn vinh những người làm lưu trữ – những người gìn giữ ký ức dân tộc – đồng thời trân trọng hơn bao giờ hết những di sản vô giá mà họ đang bảo tồn cho các thế hệ mai sau.
Vân Thanh