Đêm Đà Lạt, không gian tĩnh lặng của Trung tâm Lưu trữ quốc gia IV bỗng trở nên huyền ảo lạ thường. Ánh sáng từ những chiếc đèn lồng như những lời mời vẫy gọi, dẫn lối vào một không gian trưng bày mà ở đó, quá khứ và hiện tại hòa quyện, những bí ẩn cổ xưa được hé lộ qua ngôn ngữ của công nghệ hiện đại. Đây không chỉ là một triển lãm, mà là một hồ sơ trinh thám, nơi mỗi tấm mộc bản cất giấu một câu chuyện chưa kể, chờ đợi được giải mã.
KHÁM PHÁ KHO TÀNG KÝ ỨC SỐ HÓA
Bước chân vào không gian này, du khách ngay lập tức được bao trùm bởi một thế giới kỹ thuật số đầy mê hoặc. Những bức tường kính trong suốt bỗng hóa thành màn hình tương tác khổng lồ, nơi công nghệ cảm ứng và 3D Mapping tái hiện sống động câu chuyện về sự ra đời của Di sản Mộc bản triều Nguyễn – một báu vật hoàng triều được UNESCO vinh danh là Di sản Tư liệu thế giới đầu tiên của Việt Nam vào ngày 31/7/2009.
Du khách có thể chạm tay vào kính, tương tác trực tiếp với các hình ảnh và thông tin được lập trình sẵn, như thể đang lật giở từng trang sử vàng son của dân tộc.
Không chỉ dừng lại ở những hình ảnh phẳng, công nghệ Hologram 3D Box mang đến trải nghiệm trực quan đến kinh ngạc.
Trong một không gian hộp ba chiều, quy trình tạo tác mộc bản – từ khâu tuyển chọn thợ khắc, chuẩn bị vật liệu, biên soạn cho đến khắc và in ấn – được tái hiện bằng hình thức vẽ tranh cát, như một thước phim sống động hiện ra giữa không trung, như không cần bất kỳ thiết bị hỗ trợ nào. Mỗi chi tiết, từ những thớ gỗ được ngâm tẩm kỹ lưỡng đến từng nhát đục tinh xảo, đều hiện lên sắc nét, đánh thức trí tò mò về những bí mật ẩn chứa trong nghề in cổ xưa.
Và rồi, hành trình đi tìm lời giải đáp tiếp tục với chuyên đề “Con đường Di sản”.
Công nghệ trình chiếu theo kịch bản nhận diện và 3D Mapping trên kính đưa du khách trở về quá khứ, chứng kiến những sự kiện lịch sử hào hùng qua các tác phẩm bất hủ được khắc trong mộc bản. Những áng văn nổi tiếng như Chiếu dời đô của Vua Lý Công Uẩn, Hịch tướng sĩ của Hưng Đạo Vương Trần Quốc Tuấn, bài thơ Nam Quốc Sơn Hà – bản tuyên ngôn độc lập đầu tiên, hay Bình Ngô Đại Cáo của Nguyễn Trãi, tất cả đều được phục dựng sống động, khắc họa khí phách anh hùng, bất khuất của con người Việt Nam qua hàng ngàn năm lịch sử.
Đặc biệt nhất, sau khi đắm chìm trong thế giới công nghệ, du khách được tận mắt chiêm ngưỡng kho lưu trữ mộc bản lớn nhất Việt Nam – nơi hàng nghìn tấm mộc bản gốc đang được bảo quản trong một kho chuyên dụng, như thể hơi thở của quá khứ vẫn còn vương vấn.
Những tấm mộc bản được sắp xếp ngay ngắn trên kệ, gợi cảm giác lạc vào chốn cung đình xưa, nơi trí tuệ tiền nhân được kết tinh qua từng nét khắc. Du khách thậm chí có thể tận tay chạm vào, ngắm nhìn những nét khắc tinh xảo trên các phiên bản mộc bản được trưng bày, cảm nhận sự kết nối trực tiếp với lịch sử.
Không gian trưng bày này là minh chứng cho những nỗ lực không ngừng nghỉ nhằm khai thác thế mạnh của công nghệ thông tin trong công tác bảo quản và phát huy giá trị tài liệu lưu trữ, di sản tư liệu mà tiền nhân đã để lại. Việc này đã mở ra một phương thức mới, giúp công chúng tiếp cận gần hơn với di sản của dân tộc, đặc biệt là thế hệ trẻ, giúp Trung tâm Lưu trữ quốc gia IV trở thành một điểm đến hấp dẫn và bổ ích tại Đà Lạt.
Nhưng để hiểu sâu hơn về những báu vật này, chúng ta cần đi ngược thời gian, lần theo dấu vết của một nghề thủ công đã từng được xem là “chiếc máy in” cho nền văn hóa dân tộc.
Thanh Vân
(Còn tiếp…)